Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, "Ülkemizde vergi yükünün yüksek olduğu algısı gerçeği yansıtmıyor. Toplam vergi yükü sıralamasında yüzde 20,8 ile 38 OECD (Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü) ülkesi arasında en düşük vergi yüküne sahip 3'üncü ülkeyiz" dedi.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında Hazine ve Maliye Bakanlığı ile bağlı kuruluşların 2025 yılı bütçe teklifini görüşmek üzere toplandı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bakanlık çalışmaları ve bütçe teklifi üzerine komisyon üyesi milletvekillerine sunum yaptı. Şimşek, komisyonda CHP'li milletvekillerinin protestosuyla karşılandı. Rize Milletvekili Tahsin Ocaklı ve Karabük Milletvekili Cevdet Akay, Türkiye İstatistik Kurumu'nu eleştirerek, Şimşek’e abaküs hediye etmeyi teklif etti. Malatya Milletvekili Veli Ağbaba ise "Nebati’yi elleriniz kızarıncaya kadar alkışladınız, Mehmet Şimşek'i de alkışlayın" diye konuştu.
Bakan Şimşek, uyguladıkları programla dış kırılganlıkların azaltılması ve makro finansal istikrarın güçlendirilmesiyle ilgili önemli mesafe katettiklerini belirterek, "Son 20 yılda, cari açığın milli gelire oranı ortalama yüzde 3,8 olarak gerçekleşti. 2023 yılı mayıs ayında bu oran yüzde 5,5'e yükselerek önemli bir kırılganlık kaynağı olmuştu. Aldığımız tedbirlerle, yıllık cari işlemler açığını eylülde 9,7 milyar dolara ve milli gelire oran olarak yüzde 0,8'e düşürdük. Bu gelişmede ağırlıklı olarak para politikasının etkisiyle normalleşen altın ithalatı, enerji fiyatlarındaki gerileme, mal ve hizmet gelirlerindeki artış ve iç talepteki yavaşlama etkili oldu. Program döneminde, ilave rezerv birikimini sağlamak ve dış borç sürdürülebilirliğini güçlendirmek için cari açığın milli gelire oranını yüzde 2'nin altında tutmayı hedefliyoruz. Politikalarımızı bu doğrultuda oluşturuyoruz" ifadelerine yer verdi.
'KİRADA YÜZDE 25 SINIRININ KALKMASI ENFLASYONDA DÜŞÜŞÜ SINIRLADI'
Yıllık enflasyonun öngördükleri gibi mayıs ayında zirveye ulaştığını kaydeden Şimşek, "Haziranda başlayan dezenflasyon süreci devam ediyor. Son 5 ayda yıllık enflasyon 26,9 puan azalarak yüzde 48,6'ya geriledi. Para politikasına hassasiyeti yüksek olan temel mallarda enflasyon düşüşü daha belirginken, dünyada olduğu gibi bizde de hizmetlerde atalet yüksek seyrediyor. Özellikle geriye dönük fiyatlama davranışının yüksek olduğu kira ve eğitim grubundaki yıllık artışlar ve kiralardaki yüzde 25'lik tavan uygulamasının kalkması enflasyondaki düşüşü sınırlamıştır" şeklinde konuştu.
'145 KAMU KURUM VE KURULUŞUNDA DENETİM YAPILDI'
Önceki tasarruf tedbirlerinden farklı olarak Bakanlık nezdinde 'Tasarruf Tedbirleri Bilgi Sistemi'ni geliştirdiklerini ve 'Kamu Filo Yönetim Sistemi'ni de etkinleştirdiklerini kaydeden Şimşek, "Muhasebat Genel Müdürlüğümüz tasarruf tedbirleri kapsamında bakanlıklar, valilikler, üniversiteler, belediyeler ile diğer kurumlar olmak üzere 145 kamu kurum ve kuruluşunda denetim yapmıştır. Sağlık, savunma ve güvenlik hariç yeni araç tahsisini, kullanımdakilerin tasfiyesi koşuluyla ve mümkün olduğunca yerli ve elektrikli araçlarla sağlıyoruz. Genelge sonrası dönemde hizmet alımı suretiyle kullanılan taşıtlardan, sözleşmesi sona erenleri yüzde 15 oranında azalttık" dedi.
'VERGİ SİSTEMİMİZDEKİ TEMEL SORUN, DOLAYSIZ VERGİLERİN YETERLİ DÜZEYDE OLMAMASI’
Bakan Şimşek, vergi yüküne ilişkin kamuoyunda algı oluştuğunu ifade ederek, "Ülkemizde vergi yükünün yüksek olduğu algısı gerçeği yansıtmıyor. Toplam vergi yükü sıralamasında yüzde 20,8 ile 38 OECD ülkesi arasında en düşük vergi yüküne sahip 3'üncü ülkeyiz. Vergi yükü ortalaması OECD'de yüzde 34, Avrupa Birliği'nde (AB) ise yüzde 41,2 seviyesindedir. Dolaylı vergi yükünün çok yüksek olduğu yönündeki kanaat de doğru değildir. Vergi sistemimizdeki temel sorun, dolaysız vergilerin yeterli düzeyde olmamasıdır. Ülkemizde dolaylı vergilerin milli gelir içerisindeki payı yüzde 9,1 iken OECD ortalaması yüzde 10,5, AB ortalaması ise yüzde 13,6'dır. Ülkemizde genel KDV (Katma Değer Vergisi) oranı yüzde 20'dir. Bu oran ile AB ülkeleri içerisinde en düşük vergi oranına sahip altıncı ülkeyiz" ifadelerini kullandı.
2024 yılında usulsüzlük ve özel usulsüzlük ceza tutarlarını önemli ölçüde artırdıklarını söyleyen Bakan Şimşek, kayıt dışı faaliyette bulunan mükelleflere artırımlı ceza uygulaması getirdiklerini kaydederek, "Lüks tüketim incelemeleri, lüks yat ve tekne satışları, araç kiralama faaliyetleri, 2'nci el araç ve gayrimenkul ticareti, kira denetimleri, kuyum sektörü ve altın ticareti, alkol, tütün ve akaryakıt sektörleri, sosyal medya kazançları, banka ve kredi kartıyla ödeme almayan işletmeler, IBAN ile kayıt dışı bırakılan kazançlar, kar payı transferleri, gelir beyanı olmayan yüksek tutarlı kredi kartı harcamaları, sahte belge düzenleme ve kullanımı gibi birçok alanda yaygın ve yoğun denetimler gerçekleştirdik" dedi.
Şimşek ayrıca, 2023 yılında yasa dışı bahis ile ilgili bloke ettikleri işlem tutarının 644 milyon lira olduğunu kaydederek, "MASAK tarafından düzenlenen raporlar doğrultusunda mahkemeler tarafından yaklaşık 30 milyon liralık tutara el koyma kararı verilmiştir" açıklamasında bulundu.
Bakan Şimşek, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın 2025 yılı bütçe teklifine 6 trilyon 598 milyar lira olarak belirlendiğini açıkladı. Şimşek, "Faiz hariç tutulduğunda bütçe teklifi 4,65 trilyon lira olmaktadır. Bu teklifin yaklaşık yüzde 1,6’sına tekabül eden 74,4 milyar lira Bakanlığımız hizmetleri için kullanılacaktır" dedi.
'YÜKSEK ENFLASYON GELİR DAĞILIMINI BOZUYOR'
TBMM Plan Bütçe Komisyonu'nda Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in sunumunun ardından, Gelir İdaresi Başkanlığı, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Kamu İhale Kurumu'nun Sayıştay raporları ve bütçeleri görüşüldü. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bütçe görüşülmeleri çerçevesinde milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
En çok tartışılan konulardan bir tanesi gelir dağılımı ve enflasyon olduğunu belirten Bakan Şimşek, "Tabi son 22 yılda yoksulluğun azaltılması ve gelir dağılımının iyileşmesi için önemli adımlar atılmıştır. Uygulanan politikalar sayesinde gelir dağılımı göstergelerinde yakın döneme kadar önemli iyileşmeler de olmuştur. 2006’da yüzde 10'luk grubun harcanabilir gelirden aldığı payın en düşük gelire sahip yüzde 10'luk grubun payına oranı yüzde 17.7 iken, 2023'de 13.8'e kadar düşmüştür. Son dönemde enflasyon kaynaklı bir miktar bozulma var. Rakamlara önümüzdeki dönemde yansımaya devam edecek. Çünkü çok basit. Yüksek enflasyon gelir dağılımını bozuyor. Alım gücünü düşürüyor ve büyümenin kapsayıcılığını azaltıyor" diye konuştu.
'GEÇEN SENEKİ PERFORMANS İDDİA EDİLDİĞİ KADAR KÖTÜ DEĞİL'
2026 ve sonrasının istikrar dönemi olacağını vurgulayan Bakan Şimşek, "Yani artık tek haneye doğru evrildiği ve kalıcı bir şekilde enflasyonun kontrol altına aldığı dönem olacak. Amacımız enflasyonu kalıcı olarak tek haneye düşürmek" dedi. Bakan Şimşek şöyle devam etti:
"Geçen sene nasıl bir performans göstermişiz? Yüzde 10.1 olarak işsizlik oranını öngörmüşüz. 9.4 çıkmış. Daha düşük çıkmış. Yüzde 65 olarak yıl sonu enflasyonu öngörülmüş. Yüzde 64.8 çıkmış. Yüzde 4 olarak bir cari açık öngörmüşüz. Yüzde 3.6 çıkmış. Yüzde 6.4 olarak bütçe açığı öngörmüşüz. Yüzde 5.2 olarak gerçekleşmiş. Dolayısıyla geçen seneki performans iddia edildiği kadar kötü değil. Bu seneki performansa bakalım. Bu seneki performans da çok büyük ihtimalle, cari açık bizim öngörülerimizin çok altında kalacak. Bu iyi bir şey. İşsizlik oranı öngörülerimizin oldukça altında ki bu da iyi bir şey. İstihdam artışı da böyle. Enflasyonda öngördüğümüzün altında."
'SON 2 YILDA 70 MİLYAR DOLAR CİVARINDA KAYNAK DEPREME HARCANMIŞ OLACAK'
Deprem harcamalarına tasarruf yapılmasının söz konusu olmadığını vurgulayan Bakan Şimşek, "Ortalama dolar kuru üzerinden muhtemelen son iki yılda yaklaşık neredeyse 70 milyar dolar civarında bir kaynak depreme harcanmış olacak. Bakın hiçbir sorunu olmayan bir ülkede dahi siz eğer yani milli gelirin yüzde 6'sı kadar bir kaynağı bir felakete harcarsanız orada alan sınırlıdır" ifadelerini kullandı.
'BİRÇOK ÜLKE EMEKLİLİKTE 65 YAŞIN ÜZERİNE ÇIKTI'
EYT'nin maliyeti konusunun da çok tartışıldığını ve eleştirildiklerini kaydeden Bakan Şimşek, EYT maliyeti ile ilgili bilgiyi Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan aldıklarını kaydetti. Bakan Şimşek, "Onlar dosya bazında hesaplıyorlar ve bize diyorlar ki işte şu kadarlık aylık ve ikramiye ödemeleri var. Şu kadarlık prim kaybı var diyorlar. EYT kapsamında emekli olmasına karşı kanunen emekli olabileceği yaşı dolduranlar hesaplamaya katılmıyor. Bu tutarı Hazine ve Maliye Bakanlığı teknik ekipleri alıyorlar, finansman maliyetini ekliyorlar. Neden? Çünkü bu öngörülmüş bir şey değil. Dolayısıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanımız diyor ki 2024 yılı için 592.6 milyar lira. Ama bu finansman maliyetini içermiyor. Biz buna finansman maliyetini Hazine olarak hesaplayıp ekliyoruz ve 752 milyar liraya oradan ulaşıyoruz. Önemli değil. Burada önemli olan şey şu arkadaşlar. Faktöriyel dengeyi bozan bir uygulama mı? Evet. Şu anda OECD'de 38 tane ülke var. Aralarında az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler var. Aralarında gelişmekte olan ülkeler var ve bu ülkelerin bana bir tanesini gösterin ki 30’lu ve 40’lı yaşlarda insanların emekli olduğunu. Hatta 50’li yaşlarda emekli olan ülke neredeyse kalmadı. 65’in üzerine birçok ülke çıktı. Şimdi tabii ki bu önemli bir husus" ifadelerine yer verdi.
'GEÇEN SENE ASGARİ ÜCRET YÜZDE 107 ARTTI'
Asgari ücret tartışmalarına ilişkin de açıklamalarda bulunan Bakan Şimşek, asgari ücreti bir komisyonda belirlediklerini hatırlatarak, "Benim bu aşamada bir değerlendirmede bulunmam doğru olmaz" dedi. Bakan Şimşek, çalışanlarını enflasyona ezdirmediklerini kaydederek, "Bakın geçen sene asgari ücret yüzde 107,5 arttı. Geçen sene enflasyon neydi? yüzde 65. Yine vergi adaleti tartışıldı. Bakın vergi harcamalarının 853 milyar lirası asgari ücretin vergi dışı bırakılmasından kaynaklanıyor. Vergi mi getirelim asgari ücrete?" ifadelerini kullandı.
Bakan Şimşek, engelli, yaşlı, emekli, şehit, dul ve yetimler için 259.2 milyar liralık vergiden vazgeçtiklerini de kaydetti.
Son olarak vergi borçlarının silinmesiyle ilgili son dönemdeki eleştirilere de yanıt veren Bakan Şimşek, "Türk vergi hukukunda hiçbir bakanın veya idarenin vergi borcunu silme yetkisi yoktur" dedi. Şimşek, bu yetkinin yalnızca Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne ait olduğunu vurguladı.
'HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI'NIN 2025 YILI BÜTÇESİ KOMİSYONDAN GEÇTİ'
Bakan Şimşek'in milletvekillerinin sorularını yanıtlamasının ardından, yapılan oylamada Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın 2025 Yılı Bütçesi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edildi.